Sommer: W poszukiwaniu sukcesu

Mit o komunikacyjnej rewolucji, która miała unowocześnić polskie drogi i polską kolej w kilka lat, ostatecznie upadł. Sytuacja finansowa większości spółek z grupy PKP jest, łagodnie mówiąc, nienajlepsza – a spór ze związkami zawodowymi na pewno nie przyczynia się do jej poprawy. Z budowania dróg (które, jak pamiętamy, miało zastąpić robienie polityki) także niewiele wyszło. Podporządkowanie planu inwestycji drogowych finałom EURO 2012 okazało się pomysłem tyleż nierealnym, co szkodliwym. W rezultacie nikt dziś – łącznie z ministrem infrastruktury – nie wie, czy i kiedy powstaną kolejne odcinki dróg ekspresowych i autostrad.

Rządząca ekipa na dwa miesiące przed wyborami musi się natrudzić, by znaleźć sukcesy, którymi może się pochwalić w obszarze inwestycji infrastrukturalnych. Opozycja zaciera ręce – ale dorobek poprzednich ekip również nie jest powodem do dumy. Jeszcze raz potwierdza się stara zasada, że gdy państwo bierze się za ambitne przedsięwzięcia, cieszyć się mogą tylko urzędnicy. Lista wielkich projektów, ogłaszanych przez kolejne rządy jako potencjalne sukcesy, jest niemal wyłącznie listą spektakularnych klęsk. Offset związany z zakupem samolotów F-16, profesjonalizacja armii, reforma służby zdrowia czy odbiurokratyzowanie gospodarki – o tych przedsięwzięciach ministrowie i premierzy najchętniej by zapomnieli…

Paradoksalnie, jedynym dużym i w miarę udanym projektem zrealizowanym pod auspicjami ministra Grabarczyka jest wdrożenie systemu ViaToll, który zastąpił archaiczny i bardzo socjalistyczny system winietowy. Jak pamiętamy, za winiety płaciło się ryczałtowo – niezależnie, czy ciężarówka przejechała rocznie tysiąc, czy trzydzieści tysięcy kilometrów, opłata była taka sama. Sam fakt, że e-myto wprowadza stawki od przejechanej liczby kilometrów, jak na polskie warunki jest dużym postępem. Wiele osób nie dowierzało, że w ciągu niecałych ośmiu miesięcy uda się stworzyć system, który w Austrii był wdrażany aż półtora roku. Jednak 3 lipca ViaToll ruszył – i choć jeszcze nie jest w pełni szczelny, to założone środki już wpływają do budżetu państwa.

Sukces ma wielu ojców – zarówno Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, jak i Ministerstwo Infrastruktury chętnie chwalą się ViaTollem. Jednak obu instytucjom można naprawdę pogratulować przede wszystkim tego, że nie przeszkadzały za bardzo prywatnej firmie, która wdrażała system, w jego sprawnej implementacji. Jakie efekty przynosi radosna twórczość urzędników drogowych, możemy zobaczyć po tym, co dzieje się na placach budowy autostrad. Kolejne firmy rezygnują z kontraktu, narzekając na biurokratyczne praktyki GDDKiA i traktowanie wykonawców nie jako partnerów, ale jako podejrzane instytucje, które chcą uszczknąć per nefas jak najwięcej z budżetu państwa. Przykładem jest spór sądowy NDI S.A., która to spółka w tym roku wolała odstąpić od kontraktu na budowę odcinka autostrady A4, niż ponosić kolejne straty z tytułu niefrasobliwości urzędników.

Można się spodziewać, że w nadchodzącej kampanii ViaToll zostanie wzięty na sztandary jako sukces armii urzędników. Nie bądźmy tak naiwni, jak chcieliby tego politycy…